#Poverty, Causes and Solutions: Blog writing By Akash Hamirani

غربت، ڪارڻ  ۽ اُن جا حل!

                                                                             آڪاش هميراڻي

                                                                             2k16/MC/10s

غربت ڪا حادثو يا الهامي شئي ناهي، اها ماڻهن جي پيدا ڪيل آهي ۽ ماڻهن جي جدوجهد جي ذريعي ئي ختم ڪري سگهجي ٿي، هي لفظ جڳ مشهور آفريڪي اڳواڻ نيلسن منڊيلا جا آهن، جنهن وطن جي آزادي ۽ قومي تشخص خاطر 36 سال جيل جي سلاخن پويان بند ۾ گذاريا.

پاڻ اڄ “غربت” جهڙي تيزي سان وڌنڌڙ  موضوع تي ٽيڪا ٽپڻي ڪنداسين. اول پاڻ غربت جي وصف  معلوم ڪنداسين ته غربت ڇا آهي.؟ منهنجي خيال ۾ غربت بنيادي سهولتن جو نه هجڻ آهي، ماڻهوءَ وٽ معاشي سگهه نه هجڻ ڪري اهو بنيادي سهولتن تائين پهچي نٿو سگهي، جنهن ڪري هوءُ غريب سڏجي ٿو، غربت ڪئين جنم وٺي ٿي؟ اُهي ڪهڙا سبب آهن، جنهن جي ڪري غربت وڌي ويجهي ٿي؟ غربت کي ختم ڪرڻ لاءِ ڇا ڪرڻ کپي؟ اهي اهڙا سوال آهن، جيڪي هر ڪنهن جي ذهن جي اسڪرين تي الارم وانگر وڄندا رهن ٿا، اچو ته ان جو مختصر جائزو وٺون.

غربت معاشي استحصال سبب جنم وٺندي آهي، چونڊيل توڙي آمرنه حڪومتون جڏهن پنهنجا ڀڀ ڀرڻ يا عسڪري قوتن کي سگهارو بنائڻ لاءِ عوام مٿان ٽئڪسن جا پهاڙ ڪيرائينديون آهن، تڏهن عوام واهپي جي شين جا اگهه آسمان سان ڳالهيون ڪرڻ لڳندا آهن، عام ماڻهو جي زندگي ۾ ڏکيائون پيش اچڻ لڳنديون آهن، عام ماڻهو  زندگي جي بنيادي سهولتن کان محروم ٿيندو ويندو آهي ۽ غربت ڪينسر جي مرض وانگر پنهنجو اثر وڌائيندي رهندي آهي، ٻيو سبب اهو به آهي ته حڪومتن جي پورهيت ۽ مزدور دشمن سرمائيندارنه پاليسيون  غربت ۾ اضافي جو سبب بڻجن ٿيون ۽ عوام مسلسل غربت جي چڪي ۾ پيسجندو رهي ٿو، ٽيون سبب آبادي ۾ واڌارو ۽ خانداني منصوبه بندي جو نه هجڻ به آهي، جنهن سان سماج جي موجوده وسيلن ۾ آهستي آهستي  گهٽتائي ٿيندي رهي ٿي ۽ غربت پنهنجون پاڙون مضبوط ڪندي آهي، معاشي ذريعا محدود هجڻ جي ڪري بيروزگاري جنم وٺندي آهي، جيڪا غربت جي ماءُ آهي، اها به اٽل حقيقت آهي ته جنهن وطن ۾ پسماندگي، سياسي جهيڙا ۽ معروضي حالتون بگڙيل هجن اُن سرزمين تي پرڏيهي سيڙپڪاري سيڙپ ڪرڻ کان لنوائيندا رهندا آهن، جنهن ڪري بيروزگاري ۽ غربت جو عذاب عوام مٿان نازل ٿيندو رهندو آهي، قومي ناڻي جو کوٽ، وسيلن جي اڻبرابري جي بنياد تي ورڇ، ٽيڪنلاجي جي ميدان ۾ ڪمزوري، زرعي پسماندگي، بچت جو نه هجڻ، تعليم جي ميدان ۾ پوئتي  هجڻ، قانون جي حڪمراني جي بحران سبب غربت ڪاريهر وانگر ڪر کڻي غريب عوام جو جيئڻ جنجال ڪري ڇڏي ٿي، گلوبل فنانس نالي هڪ ويب سائيٽ 2015  ۾ 185 غريب ملڪن جي لسٽ جاري پڻ ڪئي هئي، جنهن ۾ اسان جو ملڪ 52 هين نمبر تي آهي، جڏهن ته بنگلاديش 46 هين نمبر تي آهي، اسان جو حڪمران طبقو  ماضي مان سکڻ بجاءِ غلطيون ورجائيندو رهندو آهي، جنهن جي نتيجي ۾ اسان غريب کان غريب تر ٿيڻ وڃي رهيا آهيون، اهو بنا ڪنهن شڪ جي شرمناڪ عمل آهي.

هاڻي پاڻ پنهنجي بلاگ جي اختتام ۾ غربت ختم ڪرڻ جا حل ٻڌائڻ جي ڪوشش ڪنداسين، هر رياست پنهنجي عوام لاءِ ماءُ وانگر هوندي آهي، ماءُ ڪڏهن به نه چاهيندي آهي ته پنهنجي ٻارن کي ڪو ڏکيو وقت اچي، سو منهنجي خيال ۾ رياست جي اولين ترجيح پنهنجي عوام هئڻ گهرجي، رياست جي اندر موجود حڪومت کي پورهيت دوستن ۽ مزدور دوست معاشي پاليسي متعارف ڪرائڻ گهرجي، عام واهپي جي شين تي وڌيڪ ٽئڪس مڙهي عوام کي معاشي ڏيوالپڻي طرف ڌڪڻ کان پاسو ڪرڻ گهرجي، سياسي ٽڪراءُ کان پاسو ڪري قانون جي حڪمراني کي يقيني بڻائڻ تي زور ڏنو وڃي ته جيئن ٻاهريان سيڙپڪار خطي ۾ سيڙپڪاري ڪن، ان سان خطي ۾ بيروزگاري جي شرح کي گهٽائي  سگهجي، وسيلن جي برابري جي بنياد تي ورڇ ڪري وسيلن جي بچت تي زور ڏيڻ گهرجي، تعليم کي مفت ڪري عوامي ڀلائي وارا ڪم متعارف ڪرايا وڃن ته جيئن سماج ۾ غربت جهڙي خطرناڪ عنصر کان بچي سگهجي، هڪ خوشحال ۽ پرُ سڪون سماج جو بنياد رکي سگهجي. 

غربت، ڪارڻ ۽ انهن جا  حل.                                                    

                                                                     وسيم احمد انڙ                                                      

غربت جي لڪير ۾ آيل ملڪن جي باري ۾ سوچنداسين ته دنيا جا ڪافي سارا ملڪ آهن، پر ان غربت جو سٽيل اسان جو ملڪ پاڪستان به آهي، جتي جا حڪمران آمير ته آهن پر اۡهي پنهنجي ملڪيت دنيا جي ٻين ملڪن ۾ گڏ ڪري رکن ٿا ته سندن پئسو دنيا جي وڏن ملڪن ۾ سرمائيداري ۾ ڪم اچي جنهن سان حڪمرانن کي فائدو رسي ۽ انهن کي غربت جي ڪهڙي پرواهه جڏهن ته ملڪ جي اهڙي حالت ڏسي هتان جي مڊل ڪلاس گهراڻي سان تعلق رکندڙ نوجوان گهڻو ڪري ٻاهرين ملڪن ۾ ڪمائي لاءِ وڃن ٿا ۽ جيڪي غريب نوجوان آهن اُهي وري بيروزگاري کان تنگ اچي خودڪشي ڪري ڇڏين پر افسوس ته اسان جي حڪمرانن کي پرواهه نه آهي ته ڀلي پيا نوجوان پنهنجي قيمتي زندگي جو آنت آڻين. جئين ته اسان جي ملڪ اندر کوڙ سارا مدني وسيلا به آهن پر انهن مان به ملڪ جي عوام کي فائدو نه پيو رسي، جڏهن ته ملڪ اندر وڌنڌڙ آبادي سان گڏوگڏ بيروزگاري ۽ خوراڪ جي ڪمي ڏينهون ڏينهن وڌندي پئي وڃي، جنهن سبب ملڪ اندر غربت وڌيو پوي. حڪومت جي طرفان غربت ڪنٽرول ڪرڻ لاءَ مختلف پروگرام منعقد ڪيا ويا آهن، جيئن ته بينظير انڪم سپورٽ پروگرام جنهن ۾ غريب خاندان کي هر ڇھه مينهي ٻه کان ٽي هزار ڏنا ٿا وڃن پر ڇا اهي ٽي هزار هر خاندان جي فرد لاءِ ڪافي آهن؟ جڏهن ته ملڪ اندر وڌنڌڙ مهانگائي جي مدي نظر انهن پئسن مان فقط هفتي جو به راشن وڏي مشڪل سان ٿيندو. ڀلا ڪئين اُهي غريب ماڻهون انهن پئسن مان گذر ڪن؟ جڏهن ته اهڙن حڪومتن جي ناڪاره منصوبن تحت غريب عوام وڌيڪ تڪليف ۾ اچيو پوي، حڪومتن کي کپي ته ملڪ جي اندر پهرين بيروزگاري ختم ڪري تنهن کان پوءِ ملڪ جي زراعت کي تمام بهتر ڪرڻ جا اُپاءَ وٺن، جنهن سان ملڪ اندر کاڌ خوراڪ جا مسئلا حل ٿي سگھن، حڪومتن کي اهو به ضرور ڪرڻ گھرجي ته اُهي سالياني بجيٽ  کي عوام دوست ڪري پيش ڪن جيئن ته روزمرهه جون عام واهپي جي شين تي ٽئڪس نه لڳائين ته اهي عام شيون غريب عوام کي سستي اۡگھه ۾ ملن، جنهن سان اسان جي ملڪ جي غربت ڪافي حد تائين گھٽجي سگھي ٿي، ملڪ جي اندر موجود حڪمرانن کي به گھرجي ته اُهي پنهنجو پئسو ٻاهرين ملڪ بدران پنهنجي ملڪ ۾ سرمائيداري ڪن، جنهن سان ملڪ اندر بيروزگاري، بدحالي، بُک ۽ غريبي جلد ئي ختم ٿيو وڃي ۽ ملڪ کي ترقي وٺرائي سگهجي..